του Αντώνη Ρουσελιωτάκη,
Πριν μερικά χρόνια διάβασα ένα από τα καλύτερα business (και όχι μόνο) βιβλία όλων των εποχών, το οποίο παραμένει σχεδόν… σατανικά επίκαιρο επί 16 χρόνια, συν βέβαια όσα χρειάστηκε ο Clayton Christensen για να ολοκληρώσει την έρευνά του προτού το εκδώσει.
Σύμφωνα με το «Innovator’s Dilemma» λοιπόν, και σε ιδιαίτερα απλοποιημένη απόδοση, οι νέες τεχνολογίες μπορεί να είναι είτε «απλές» βελτιώσεις των υπαρχουσών, είτε ριζοσπαστικές, αλλάζοντας μια για πάντα το πώς λειτουργεί η αγορά και οι καταναλωτές. Για παράδειγμα, όταν οι σκληροί δίσκοι είχαν χωρητικότητα 5ΜΒ και κάποιος κατάφερε να την αυξήσει στα 10 ή στα 20ΜΒ, είχαμε μια (θεαματική) βελτίωση. Όταν όμως κάποιος άλλος κατάφερε να μικρύνει τον δίσκο και, αντί να θυμίζει ολόκληρο κουτί, χωρούσε πλέον στην τσέπη ενός πουκαμίσου, είχαμε μια ριζοσπαστική αλλαγή, μια «disruptive» τεχνολογία.
Το περίεργο με αυτές τις τεχνολογίες είναι ότι, εν αντιθέσει με όσα (νομίζουμε πως) γνωρίζουμε, δεν είναι ούτε πιο γρήγορες ούτε πιο «μεγάλες» ούτε πιο φθηνές ούτε πιο αποδοτικές από τις υπάρχουσες! Οι μικροί δίσκοι έχουν μικρότερη χωρητικότητα, είναι σαφώς πιο αργοί και εννοείται πιο ακριβοί! Επομένως, γιατί πετυχαίνουν;
Μα, επειδή εξυπηρετούν νέες ανάγκες. Έχουν άλλο μοντέλο χρήσης, κάτι που ούτε μπορούσαμε να διανοηθούμε πριν την εμφάνισή τους. Αυτό το μοντέλο μάλιστα, προκύπτει συνήθως εκ των υστέρων! Ο εφευρέτης τους δηλαδή δεν σκέφτεται «για να φτιάξω έναν μικρό δίσκο για να δω μήπως κάποιος εφεύρει τα laptops ή κάποιος τους βάλει στα αυτοκίνητα». Αντίθετα, δημιουργεί κάτι που δεν το έχει ζητήσει κανείς και είναι σίγουρος ότι, λόγω της καινοτομίας του, πολλοί θα το ζηλέψουν, και νέα μοντέλα χρήσης θα «ξεπεταχτούν» από το πουθενά.
Η disruptive τεχνολογία τελικά νικάει χάρη σε ακόμη ένα στοιχείο της. Οι υπάρχουσες τεχνολογίες κάνουν «παπάδες», αλλά ο κόσμος χρειάζεται απλούς… «καντηλανάφτες»! Τι κι αν ένα σύγχρονο παιχνίδι έχει 10 εκατ. γραμμές κώδικα, ανάλυση 2048×1536 pixels, 17 κόσμους, φωτορεαλιστικά γραφικά και απίστευτο gameplay. Ο απλός χρήστης ικανοποιείται με τα… Angry Birds!
Στο τέλος της ημέρας, και σε μια αγορά που έχει πλέον ωριμάσει, η ευκολία χρήσης νικάει τα πάντα (τα specs, την τιμή κ.λπ.) κι αυτό αποδείχθηκε ακόμα και σε περιπτώσεις όπως οι ενέσεις ινσουλίνης αλλά και η διάνοιξη σηράγγων!
!command:ad!
Καλώς ήρθατε σε έναν νέο (γενναίο) κόσμο
Όλα αυτά τα αναφέρω για να γίνει όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρο το απίστευτο κύμα αλλαγών που ζούμε αυτήν τη στιγμή. Οι disruptive τεχνολογίες δεν εμφανίζονται κάθε μέρα, και αλλάζουν ριζικά την αγορά. Σήμερα, όμως, έχουμε μια ομάδα τέτοιων τεχνολογιών που αλλάζουν τα πάντα εκ βάθρων και μάλιστα παράλληλα!
Από τη μια μεριά έχουμε τα smartphones, που αλλάζουν την αγορά κινητής και εν μέρει των υπολογιστών, αλλά και τα tablets που «χτυπάνε» αλύπητα την αγορά των laptops. Παράλληλα, τα social media αλλάζουν άρδην την επικοινωνία μας και το marketing, το mobility (αποτέλεσμα των smartphones και των tablets) την αγορά διαφήμισης, το cloud… τα πάντα, το virtualization το datacenter κ.λπ.
Οι αλλαγές είναι κατακλυσμιαίες. Κανείς δεν μπορεί να προγραμματίσει και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το παραμικρό, αλλά ένα πράγμα είναι βέβαιο: Εάν δεν προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα, αύριο απλώς δεν θα υπάρχει!
Υπερβάλλω; Δεν νομίζω. Ιδού μερικά παραδείγματα:
– Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, η Sony και το Walkman όριζαν την αγορά της φορητής μουσικής. Ο κόσμος αγόραζε «walkman» ακόμη και αν η συσκευή ήταν Philips, ακριβώς όπως όλα τα off-road οχήματα είναι «τζιπάκια» (βλ. Jeep). Με την εμφάνιση του iPod και των MP3s, τα πάντα εξαφανίστηκαν! Εκεί όπου η Sony ήταν συνώνυμο του ορισμού αυτής της αγοράς, η Apple βρέθηκε με μερίδιο που άγγιξε το 90% (ξεκινώντας από το… 0%).
– Η Nokia και η Blackberry άργησαν να προσαρμοστούν (ίσως και να καταλάβουν) τις αλλαγές που επιφέρουν τα smartphones. Η πρώτη, που ήταν συνώνυμο των κινητών τηλεφώνων, παραλίγο να εξαφανιστεί από την αγορά και τελικά εξαγοράστηκε από τη Microsoft, ενώ η δεύτερη, που ήταν συνώνυμο του «e-mail στο κινητό», «χαροπαλεύει», θεωρούμενη ήδη ξοφλημένη. Αντ’ αυτών, Samsung και Apple ήρθαν από το πουθενά και απολαμβάνουν τη μοναξιά της κορυφής.
Τέτοια παραδείγματα υπάρχουν άπειρα, ειδικά εάν περάσουμε στον τομέα των υπηρεσιών και του cloud. Υπηρεσίες όπως το Dropbox και τα Google Apps έχουν αλλάξει την αγορά του storage, των εφαρμογών γραφείου, ακόμα και αυτήν των GPSes με τη δωρεάν διανομή χαρτών (αλλά και πλοήγησης) από εταιρείες όπως η Microsoft και η Google. Αγορές όπως αυτή των φωτογραφικών μηχανών περιορίστηκαν δραματικά, γιατί πλέον όλοι έχουμε μια αξιοπρεπή (έστω και χειρότερη, άλλωστε είπαμε: «η ευκολία χρήσης νικάει τα πάντα») κάμερα στο κινητό μας. Retailers όπως το Amazon είναι οι μεγαλύτεροι ανταγωνιστές (και νο1 σε μερίδιο αγοράς) όσων παρέχουν αποθηκευτικό χώρο και όχι μόνο…
