By Baralou Evaggelia, Assistant Professor of Organizational Behavior

Πηγή: ALBA Blog

Μια ακόμη παράπλευρη συνέπεια της οικονομικής κατάστασης που βιώνει η χώρα μας είναι η αύξηση της έντασης και των συγκρούσεων μεταξύ εργαζομένων μέχρι το επίπεδο κρίσης στο χώρο εργασίας. Η φοβερή πίεση που νιώθουν οι εργαζόμενοι για συνεχώς καλύτερη απόδοση, οι μειωμένες απολαβές, ο φόβος της ανεργίας, η πολιτική αβεβαιότητα δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα που οδηγεί σε εντάσεις στο χώρο εργασίας που συχνά κλιμακώνονται σε αδιέξοδο. Αυτό δεν αφορά βέβαια μόνο την Ελλάδα, αλλά παρατηρείται αύξηση οργανωσιακών κρίσεων και σε παγκόσμιο επίπεδο στις ανεπτυγμένες χώρες. Λέγεται πλέον ότι το 75% του χρόνου σε μια επιχείρηση καταναλώνεται για να λυθούν προβλήματα μεταξύ των ανθρώπων της και το 25% για του χρόνου της, για οτιδήποτε άλλο.
Απαιτείται λοιπόν, η εύρεση εκείνων των εργαλείων και κινήτρων που θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τέτοιες καταστάσεις και να βοηθήσουν ουσιαστικά και άμεσα την εξισορρόπηση της οργανωσιακής ζωής.

Η θετική ψυχολογία αποτέλεσε μέχρι τώρα σημαντική κίνηση υποστήριξης και αξιοποίησης των θετικών συναισθημάτων στο χώρο εργασίας με τη λογική ότι ο εργαζόμενος που αισθάνεται καλά και βιώνει θετικά συναισθήματα, αποδίδει καλύτερα στη δουλειά του. Η αποστολή της θετικής ψυχολογίας γενικότερα είναι να κατανοήσει και να προωθήσει όλους εκείνους τους παράγοντες που επιτρέπουν σε άτομα και στη περίπτωσή μας σε εργαζομένους να βελτιώσουν την απόδοσή τους στο χώρο εργασίας. Η θετική ψυχολογία έχει τις θεωρητικές ρίζες της  στην αρχαιότητα και πιο συγκεκριμένα βασίζεται στις ιδέες του Αριστοτέλη για καλή ζωή και  ευημερία ή ευδαιμονία.

Πλήθος ερευνών συνδέουν τη θετική ψυχολογία με τη βελτίωση της απόδοσης (Fredrickson, 2001; Seligman & Csikszentmihalyi, 2000). Ένα συγκεκριμένο κομμάτι αυτής της κίνησης είναι η θετική σκέψη που εδώ και χρόνια υποστηρίζεται τουλάχιστον θεωρητικά ως εργαλείο αντιμετώπισης οργανωσιακών συγκρούσεων και κρίσεων (Wong & Gupta, 2004). Σύμφωνα με έρευνα οι εργαζόμενοι που υιοθετούν τη θετική σκέψη ως φιλοσοφία, απολαμβάνουν πολλαπλά πλεονεκτήματα σε σχέση με τους συναδέλφους τους. Είναι πιο πιθανό να έχουν καλύτερη παρουσία σε συνεντεύξεις εργασίας, να αξιολογηθούν πιο θετικά από τον/την προϊστάμενο/η μόλις βρουν εργασία, να δείξουν συνολικά αυξημένη απόδοση και παραγωγικότητα, να μαθαίνουν γρηγορότερα και ευκολότερα, να είναι πιο δημιουργικοί, να αξιοποιήσουν σε μεγαλύτερο βαθμό τις δεξιότητές τους και να χειριστούν καλύτερα διευθυντικές θέσεις. Επίσης, οι εργαζόμενοι με θετική σκέψη είναι λιγότερο πιθανό να παρουσιάσουν αντιπαραγωγική συμπεριφορά στο χώρο εργασίας και να οδηγηθούν σε επαγγελματική εξουθένωση (Lyubomirsky et al.). Ακόμη, οι εργαζόμενοι με θετική σκέψη εμπλέκονται λιγότερο σε αντιπαραγωγικές συγκρούσεις και προσπαθούν να βρουν λύσεις θετικές για το σύνολο του οργανισμού. Επιπλέον, ένας οργανισμός που έχει τη θετική σκέψη ενσωματωμένη στην κουλτούρα του, προσλαμβάνει και  διατηρεί τους  πιο ταλαντούχους εργαζομένους (Wong & Gupta, 2004).

Παρόλα αυτά, οι Wong & Davey (2007) σε έρευνά τους αναγνωρίζουν ότι αν και οι managers προσπαθούν να εισάγουν τη συγκεκριμένη έννοια σε ένα χώρο εργασίας, δεν έχουν πάντα τη δυνατότητα να την εφαρμόζουν ως φιλοσοφία στους εργαζόμενους και να την εντάσσουν στην κουλτούρα της επιχείρησης με έναν θετικό τρόπο. Σε πρακτικό επίπεδο φαίνεται ότι τελικά οι managers δυσκολεύονται να αξιοποιήσουν τη θετική σκέψη και ανατρέχουν σε συμβατικές μορφές αντιμετώπισης κρίσεων, όπως η επιβολή της δύναμής τους. Οι παραπάνω ερευνητές υποστηρίζουν ότι η θετική σκέψη ως φιλοσοφία στο χώρο εργασίας θα πρέπει να εφαρμόζεται με πίστη και διαφάνεια, για να μπορέσει να είναι αποτελεσματική και να κερδίσει τη δέσμευση και αφοσίωση των εργαζομένων. Υπογραμμίζουν ότι για να δημιουργήσουμε θετικό κλίμα στο χώρο εργασίας αυτό που ουσιαστικά χρειαζόμαστε είναι να δίνουμε νόημα σε αυτό που κάνουμε και να αναπτύσσουμε σχέσεις αλληλοσεβασμού μεταξύ μας στο πλαίσιο της κοινότητας. Και βέβαια είναι περιττό να πούμε πόσο σημαντικό είναι οι επικεφαλής μιας επιχείρησης να αποτελούν συστηματικά και ακούραστα το μοντέλο μιας τέτοιας φιλοσοφίας. Ένας γκρινιάρης και κατσούφης manager δε θα πείσει ποτέ τους ανθρώπους του να χρησιμοποιούν τη θετική σκέψη ως στάση ζωής και να βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο και όχι μισοάδειο.

Φυσικά, πρέπει να καταλάβουμε ότι η εφαρμογή της θετικής σκέψης ως φιλοσοφίας, δεν θα καταπολεμήσει μαγικά τα προβλήματα και τις προκλήσεις που μια επιχείρηση μπορεί να αντιμετωπίσει. Ούτως ή άλλως, η ανάπτυξη της θετικής ψυχολογίας ως κλάδος της παραδοσιακής ψυχολογίας συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς και θα μας δώσει σύντομα περισσότερες απαντήσεις και εργαλεία διαχείρισης οργανωσιακών συγκρούσεων και κρίσεων. Ωστόσο, μπορεί να βοηθήσει τους εργαζομένους να είναι πιο αισιόδοξοι σε νέες αλλαγές και πρακτικές διαχείρισης.