Ως «φαινόμενο “Μαύρος κύκνος”» (Black Swan) προσδιορίζονται οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όσες γυναίκες προσπαθούν να ανοίξουν τα φτερά τους. Το πιο πιθανό είναι ότι έχετε δει ή τουλάχιστον έχετε ακούσει για το ομώνυμο ψυχολογικό θρίλερ του 2010 σε σκηνοθεσία του Darren Aronofsky, που αφορά την ιστορία μιας έφηβης μπαλαρίνας.
Πρόκειται για μια συγκλονιστική ιστορία, στην οποία παρακολουθούμε την πλοκή μέσα από την προοπτική της νεαρής κοπέλας, η οποία καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην δική της μοιραία εμμονή για την τελειότητα και τον ασφυκτικό έλεγχο που της ασκεί η μητέρα της. Στο φιλμ ενσωματώνονται αλληγορίες και πολιτισμικές αναφορές, οι οποίες αμφότερες διευρύνουν το πεδίο ερμηνείας και ανάλυσης για τα κίνητρα και τις πράξεις των κεντρικών ηρώων.
Στον «Μαύρο κύκνο» βυθιζόμαστε στον μικρόκοσμο ενός καπιταλιστικού περιβάλλοντος, εκεί όπου οι υπερβολικά ανταγωνιστικοί χορευτές μπαλέτου αντιπροσωπεύουν τη νοοτροπία της εγωιστικής επιδίωξης προς τη επιτυχία. Η Νίνα, η πρωταγωνίστρια, πεθαίνει στο τέλος της ταινίας, έχοντας αγγίξει την τελειότητα ερμηνεύοντας με επιτυχία τον διπλό ρόλο της ως λευκού και μαύρου κύκνου.
Όσον αφορά τις ταυτότητες φύλου και τη σεξουαλικότητα, η ταινία του Aronofsky είναι μια ιστορία γυναικείας ενδυνάμωσης, αυτοανακάλυψης και χειραφέτησης.
Μέσα από την απλότητά της, η αντιπαράθεση του λευκού και του μαύρου κύκνου συμβολίζει την εσωτερική και εξωτερική μάχη που βιώνουν πολλές γυναίκες στην αγορά εργασίας. Με πιο απλά λόγια, συμβολίζει ότι κάθε γυναίκα που θέτει στον εαυτό της το ερώτημα «τι είμαι πρόθυμη να θυσιάσω για να πετύχω στον απόλυτο βαθμό;» έρχεται αντιμέτωπη με αμοιβαία αποκλειόμενες επιλογές.
Πρέπει να το ξανασκεφτούμε! Οι κύκνοι δεν είναι μόνο λευκοί. Όταν οι Ευρωπαίοι έφτασαν στην Αυστραλία και αντίκρισαν για πρώτη φορά μαύρους κύκνους, αντιλήφθηκαν πόσο λανθασμένη ήταν η πεποίθησή τους ότι οι κύκνοι είναι μόνο λευκοί. Οι μαύροι κύκνοι είναι το απρόβλεπτο γεγονός που μεταβάλλει ριζικά τον μέχρι πρότινος συμβατικό τρόπο σκέψης με τον οποίο αναλύουμε την πραγματικότητα.
Το bestseller του Nassim Taleb «Μαύρος κύκνος» αναλύει το ομώνυμο οικονομικό φαινόμενο και ουσιαστικά το κατέστησε μαζικά γνωστό. «Μην βάζετε όλα τα αυγά στο ίδιο καλάθι» λοιπόν, καθώς υπάρχει ανάγκη να δημιουργηθούν νέα εργαλεία και νέα μοντέλα αξιολόγησης κινδύνου, τα οποία θα πρέπει να ενσωματωθούν στην επενδυτική διαδικασία. Πλάι σε αυτά, υπάρχουν και οι κλασικές παράμετροι που προσδιορίζουν τις καμπύλες ανόδου και καθόδου
των αγορών, τη μεταβλητότητα αυτών και συνεπώς το ρίσκο της επένδυσης. Φυσικά μιλάμε για:
- Την ευαισθησία της αγοράς
- Τον χρονικό ορίζοντα
- Τις πηγές απόδοσης
Η διαφοροποίηση στις επενδύσεις δεν δύναται να αποτρέψει απόλυτα τις ενδεχόμενες απώλειες ή τη ζημιά. Στη σημερινή εποχή ο όρος «επένδυση» στερείται νοήματος αν δεν επενδύουμε ολιστικά, λαμβάνοντας υπόψη όλους τους παράγοντες, από το άλφα έως το ωμέγα. Άλλωστε, η ίδια η πραγματικότητα (βλ. Παγκόσμια Κρίση 2008, Lehman Brothers) απέδειξε ότι τα παραδοσιακά μοντέλα κινδύνου δεν είναι πάντα αξιόπιστα.
Αντίο λοιπόν στον Homo Economicus. Οι γυναίκες διαθέτουν την αίσθηση, το κριτήριο και προσπαθούν να μεγιστοποιούν την χρησιμότητα μιας επένδυσης τους, προκειμένου να μειώσουν τον κόστος των τυχόν απωλειών τους.
Οι επενδυτές δεν είναι πάντα ορθολογικοί, οι αγορές δεν είναι πάντα τέλειες και οι κύκνοι δεν είναι πάντα λευκοί!
